سالانه هفت تا هشت میلیون نفر در دنیا به علت بیماری سرطان جان خود را از دست میدهند. سهم ایران از این آمار چیست؟
هماینك 300 هزار نفر در كشور به انواع سرطانهای كشنده مبتلا هستند و سالی 70 تا 80هزار مورد جدید به این آمار افزوده میشود. در این میان سالانه حدود 40هزار نفر از این افراد بر اثر این بیماری جان خود را از دست میدهند. بر اساس پیشبینیها، تا 10 سال آینده این رقم به دوبرابر میزان فعلی افزایش خواهد یافت.
مهمترین دلیل رشد فزاینده سرطان در كشور را چه میدانید؟
در كنار استعداد ژنتیكی افراد، باید سبك زندگی ناصحیح را مهمترین عامل ابتلا به سرطان دانست. به تعبیری، سرطان عارضه شهرنشینی ناسالم است. متخصصان و پژوهشگران، بیتحركی، چاقی، استرس، آلودگیهای فیزیكی و شیمیایی محیطی، مصرف سیگار و الكل و در مقابل مصرف ناكافی میوه و سبزیجات را از عوامل مساعدكننده این بیماری معرفی كردهاند.
با این حساب باید سرطان را یك بیماری قابل پیشگیری معرفی كرد؟
بله. بر اساس شواهد علمی، تقریبا 40 درصد سرطانها قابل پیشگیری است. پیشگیری نیازمند شناخت وضعیت موجود، برنامهریزی، سرمایهگذاری و عملیاتی كردن برنامه پیشگیری است كه البته مشاهده آثار مطلوب آن نیازمند چندین دهه صبر و تلاش است. پیشگیری از دو طریق امكانپذیر است؛ نخست آموزش همگانی در شناخت علایم اولیه سرطانها، مراجعه به مراكز تشخیصی و درمانی در مراحل اولیه بیماری و دوم غربالگری كه نیازمند برنامهریزی دقیقتر و هزینه بیشتری است. انجام تستهای بیماریابی منظم با پوشش بیمهای مناسب در افراد پرخطر در این مرحله ضروری است. به جرات میتوان گفت ما در هر دو بخش پیشگیری از سرطان هیچ كاری انجام ندادهایم. در كشورهای توسعهیافته به دلیل توجه به امر پیشگیری و انجام غربالگری، اغلب سرطانها در مرحلهای تشخیص داده میشوند كه امكان درمان برای فرد وجود دارد. اما این آمار در كشورهای توسعهنیافته برعكس است. یعنی دوسوم سرطانها در مرحله پیشرفته تشخیص داده میشوند. در چنین مرحلهای، سرطان غیرقابل درمان است و امكان ریشهكنی بیماری وجود ندارد، به همین دلیل هم هست كه دوسوم افرادی كه سالانه در سراسر جهان بر اثر سرطانها فوت میكنند، اهل كشورهای در حال توسعه هستند. در كشور ما نیز تقریبا چنین وضعیتی وجود دارد كه به دلیل فقدان برنامه غربالگری فراگیر برای سرطانهای شایع مانند سرطان معده، پستان، تخمدان و روده (كه جزو سرطانهای شایع در كشور به شمار میرود) و از سوی دیگر نبود یك سازمان متولی برای آموزش همگانی، سرطانها در مراحلی تشخیص داده میشود كه درمان موثری را نمیتوان برای بیمار انجام داد.
آیا میتوان جان 30 درصد مبتلایان به سرطان را كه به موقع مراجعه میكنند، نجات داد؟ برای 70 درصد بقیه چه اقدام درمانی را میتوان انجام داد؟
بله. در صورت مراجعه به موقع میتوان بیماری را به طور كلی ریشهكن كرد. اما متاسفانه برای افرادی كه دیرهنگام مراجعه میكنند به دلیل آنكه فرصت درمان بیماری از بین رفته است، تنها میتوان درمانهای تسكینی انجام داد. البته باید اضافه كنم كه متاسفانه درمانهای تسكینی و حمایتی نیز در كشور ما برنامه و پوشش مناسب بیمهای ندارد و بیماران و خانواده آنها در مرحله پیشرفته بیماری تنها و درمانده میشوند.
پزشكان از برخی سرطانها به عنوان سرطانهای مهاجم یاد میكنند. لطفا در مورد این نوع سرطانها نیز توضیح دهید. آیا دلایل ابتلا به این نوع سرطانها مانند دیگر سرطانهاست؟ آیا این نوع سرطانها قابل پیشگیری و درمان هستند؟
اصولا همه سرطانها مهاجم هستند و توانایی گسترش و اصطلاحا متاستاز را دارند. البته درجه تهاجم و رشد سرطانها متفاوت است. البته این نكته را نیز باید مد نظر داشت كه تومورهای خوشخیم و سرطانها از هم متفاوتند. به همین دلیل هم تومورهای خوشخیم، نیازی به شیمیدرمانی و پرتودرمانی ندارند.
چالشهای درمان سرطان در كشور را چگونه ارزیابی میكنید؟
چالشهای درمان سرطان از چند جنبه قابل بررسی است. نخست مربوط به ماهیت این بیماری در تمام دنیاست. متاسفانه پزشكان هنوز در مورد مكانیسم دقیق ایجاد سرطانهای مختلف اطلاعات كمی دارند، ولی در یك جمله میتوان گفت تغییر اطلاعات ژنتیكی سلولها در زمینه عوامل مساعدكننده موجب سرطان میشود. خیلی از این عوامل مساعدكننده شناختهشده است كه مهمترین آنها مصرف سیگار، الكل، آلودگیهای شغلی و محیطی، بیتحركی، تغذیه ناسالم و استرس است. بهترین راه مبارزه با این بیماریها در حال حاضر، حذف این عوامل مساعدكننده از جوامع است. البته دركنار آن تشخیص زودرس و غربالگری هم نقش مهمی در كنترل سرطان دارند. از سوی دیگر برخی چالشهای درمان سرطان مربوط به سیاستهای درمانی كشورهاست. برای مثال در كشور ما فقدان برنامه پیشگیری، نبود برنامه جامع غربالگری، نداشتن درمان گروهی توسط تیم پزشكی، بومی نبودن دستورالعملهای درمانی موجود و پرهزینه بودن درمان بیماری كه اغلب بیماران و شركتهای بیمهگر از پرداخت آن ناتوان هستند، موجب شده تا تلاشهای پزشكان برای درمان بیماری سرطان نتیجه مطلوبی در بر نداشته باشد.
چه پیشنهادی برای برونرفت از این وضعیت دارید؟
هماندیشی سیاستگذاران و مسوولان بهداشتی با متخصصان درمان سرطان با هدف تغییر رویكرد در روند فعلی با تاكید بر پیشگیری، غربالگری و تشخیص زودرس این بیماری ضروری به نظر میرسد.
مهمترین مباحثی كه قرار است در این كنگره مطرح شود، چیست؟
مهمترین مباحث یازدهمین مدیكال آنكولوژی و هماتولوژی ایران، تبادل نظر بین متخصصان درمان سرطان و بیماریهای خون پیرامون دستاوردهای جدید تشخیص و درمان در این زمینه است كه البته بیشتر در مورد سرطانهای شایع ریه، پستان و دستگاه گوارش است. موضوع دوم كه مهمتر از اولی است، هماندیشی مسوولان بهداشتی با متخصصان درمان سرطان در كنترل این بیماریهاست.
به نظر شما مهمترین دستاورد این كنگره چه خواهد بود؟
انشاءالله تغییر رویكرد از درمان پرهزینه و اغلب ناموفق به پیشگیری و تشخیص زودرس از مهمترین دستاوردهای این كنگره خواهد بود. البته این امر زمانی محقق خواهد شد كه دولت، نقش پررنگتری در این زمینه داشته باشد. تدوین دستورالعملهای بومی مبتنی بر شواهد علمی و منابع مالی كشور برای درمان بیماران سرطانی در كنار تغییر رویكرد درمانی نیز از مواردی است كه امید میرود از دستاوردهای این كنگره باشد.
منبع:روزنامه شرق
نظر شما